Patron szkoły
Zbigniew Herbert
Zbigniew Bolesław Ryszard Herbert (ur. 29 października 1924 we Lwowie, zm. 28 lipca 1998 w Warszawie) – polski poeta, eseista, dramaturg, twórca słynnego cyklu poetyckiego „Pan Cogito”, autor słuchowisk; kawaler Orderu Orła Białego. Z wykształcenia ekonomista, prawnik i filozof. Laureat ponad dwudziestu nagród literackich. Od końca lat 60. XX w. był jednym z najpoważniejszych pretendentów do Literackiej Nagrody Nobla. Jego książki zostały przetłumaczone na 38 języków.
Kalendarium życia i twórczości Zbigniewa Herberta:
29 października 1924 r.
We Lwowie urodził się Zbigniew Bolesław Ryszard Herbert.
1938
Rozpoczął naukę w Gimnazjum im. Kazimierza Wielkiego we Lwowie. W tym mieście w 1944 r. zdał konspiracyjną maturę.
1944
Uciekając przed wkraczającymi do Lwowa sowietami, rodzina Herbertów przeniosła się do Krakowa.
1947
Herbert uzyskał dyplom krakowskiej Akademii Ekonomicznej, studiował też na Akademii Sztuk Pięknych i rozpoczął studia na Wydziale Prawa UJ, które kontynuował na Wydziale Prawa i Filozofii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu (dyplom w 1949 r.).
1949-1950
Pełnił funkcję kierownika biura Oddziału Gdańskiego Związku Literatów Polskich w Sopocie.
1950
Przeniósł się do Warszawy. W stolicy żył w bardzo trudnych warunkach, przez kilka lat dzielił powierzchnię małego mieszkania na ul. Wiejskiej z 12 sublokatorami. Współpracował z "Tygodnikiem Powszechnym", "Słowem Powszechnym", współredagował miesięcznik "Poezja".
Debiut na łamach tygodnika "Dziś i jutro". Herbert drukował swoje wiersze pod pseudonimami Patryk oraz Stefan Martha.
1951
Rezygnacja z członkostwa w ZLP, organizacji skupiającej wówczas głównie twórców afirmujących komunistyczny ustrój.
1953-1956
Herbert, który nie zaakceptował obowiązującego w poezji socrealizmu, był pracownikiem biurowym w kilku instytucjach i przedsiębiorstwach; żył w skromnych warunkach bytowych.
1956
Debiutancki tom poezji „Struna światła” oraz dramat „Jaskinia filozofów”.
1957
Ukazał się tom poezji „Hermes, pies i gwiazda”.
1958
Pierwsza zagraniczna wyprawa Herberta. Podczas licznych podróży wykonał setki szkiców z miejsc, w których przebywał (galerie, muzea, obiekty architektoniczne).
Lata 60.
Herbert, zafascynowany kulturą śródziemnomorską, podróżuje do Włoch i Grecji, a także do Niemiec, Francji i Holandii. Wyprawy zaowocowały tomami esejów "Barbarzyńca w ogrodzie" i "Martwa natura z wędzidłem".
1961
Wydany został Zbiór poezji „Studium przedmiotu”.
1962
Herbert opublikował esej „Barbarzyńca w ogrodzie”.
1963
Nagroda Kościelskich zwana „polskim Noblem literackim” w Paryżu. To pierwsza z kilkudziesięciu nagród przyznanych Herbertowi za granicą. Jego utwory przetłumaczono łącznie na 38 języków.
1968
Artysta podróżuje i wykłada na uczelniach USA na zaproszenie Lincoln Poetry Center.
Zbigniew Herbert wziął ślub z Katarzyną Dzieduszycką.
1969
Ukazał się tomik poezji "Napis".
Cykl odczytów w RFN.
1973
Poeta otrzymał prestiżową Nagrodę Gottfrieda von Herder w Wiedniu.
1974
Wydanie tomu poezji „Pan Cogito”, uznawanego dziś za jeden z najważniejszych w twórczości Herberta. Imię głównego bohatera pochodzi z sentencji Kartezjusza „Cogito ergo sum” (myślę więc jestem”). Tytułowa postać uosabia poglądy życiowe Zbigniewa Herberta. Pan Cogito to również poetycki wizerunek współczesnego humanisty – osoby wykształconej, nie akceptującej otaczającego ją świata, w którym technologia i materializm dominują nad duchowością i wrażliwością na klasyczne ideały piękna i prawdy.
Herbert podpisał „List 15”, żądający udostępnienia Polakom zamieszkałym w ZSRS kontaktu z polską kulturą.
1975
Poeta był jednym z sygnatariuszy „Listu 59” – protestu przeciw projektowanym zmianom w konstytucji PRL, a zwłaszcza planowi wpisania do niej kierowniczej roli PZPR i wieczystej przyjaźni z ZSRS. Przez kilka lat jego twórczość była objęta zakazem druku.
Lata 1975-1981
Herbert mieszkał w Austrii, RFN i we Włoszech, angażował się w działania powstającej w PRL demokratycznej opozycji. Po roku 1980 wiersz Herberta "Przesłanie Pana Cogito" roku stał się swoistym hymnem ruchu społecznego, jakim był NSZZ "Solidarność".
1983
W Paryżu wydano nawiązujący do sytuacji kraju w czasie stanu wojennego „Raport z oblężonego miasta”. Herbert – bard opozycji – pisze teksty dla Przemysława Gintrowskiego i Jacka Kaczmarskiego.
Lata 1986-1991
Herbert mieszkał w Paryżu. W tym okresie odbywa liczne podróże po Europie.
1986
Wywiad Herberta, który znalazł się w książce Jacka Trznadla "Hańba domowa", zbulwersował środowisko pisarzy. Poeta dość ostro zdystansował się wobec kolegów, którzy tworzyli w poetyce socrealizmu czy bez skrupułów korzystali z przywilejów, jakie PRL-owska władza zapewniała sprzyjającym jej literatom.
1990
Wydany został tom poezji „Elegia na odejście”. Herberta przyjęto w poczet American Academy and Institute of Arts and Letters.
Początek lat 90.
Herbert zdystansował się wobec środowiska "Gazety Wyborczej", zarzucając jej naczelnemu Adamowi Michnikowi torpedowanie działań zmierzających do przeprowadzenia dekomunizacji i lustracji w Polsce oraz sprzyjanie postkomunistom.
1992
W liście do Stanisława Remuszki poeta napisał: "Pragnę Pana poinformować, że nie będę już niczego publikował ani w +Gazecie+, ani w afiliowanych przez nią pismach jak +Zeszyty Literackie+".
Herbert powraca do Polski.
1993
Ukazał się zbiór esejów „Martwa natura z wędzidłem” wyrażający fascynację niderlandzkim malarstwem XVII w.
1994
Poeta udziela "Tygodnikowi Solidarność" wywiadu, który zainaugurował jego stałą współpracę z tym pismem. Zaostrzył jeszcze oskarżenia z "Hańby domowej": "Za to zatarcie różnic (między PRL-em a III RP) odpowiedzialne są nie tylko nowe elity, ale te dawno utworzone. Ich hierarchia utrzymuje się do dziś. Są to elity zawodowe, nawet po śmierci: elity trupów" - mówił. Herbert skrytykował też ostro swego przyjaciela, Czesława Miłosza, zarzucając mu konformizm i tchórzostwo.
Herbert zainicjował zbiórkę pieniędzy na pomoc dla pogrążonej w wojnie z Rosją Czeczenii, napisał też list otwarty z poparciem dla nieuznawanego przez Moskwę prezydenta Czeczenii Dżochara Dudajewa.
1995
Poeta napisał do ówczesnego prezydenta Lecha Wałęsy list domagający się rehabilitacji płk. Ryszarda Kuklińskiego.
1998
Wydano „Epilogu burzy” – ostatni z dziewięciu tomów poezji.
28 lipca 1998 r.
Ciężko chory na astmę Zbigniew Herbert zmarł w Warszawie w wieku 73 lat. Prezydent RP odznaczył go pośmiertnie Orderem Orła Białego.
2000
Opublikowano tom esejów "Labirynt nad morzem".
2007
Sejm ogłosił rok 2008 Rokiem Zbigniewa Herberta, aby oddać hołd "artyście, który twórczo nawiązując do wielkiej tradycji europejskiej kultury, wzbogacił ją i wzmocnił". (PAP)
Oto najważniejsze dzieła Zbigniewa Herberta - poezja i utwory dramatyczne.
Poezja:
- Struna światła (1956),
- Hermes, pies i gwiazda (1957),
- Studium przedmiotu (1961),
- Napis (1969),
- Pan Cogito (1974),
- Raport z oblężonego miasta i inne wiersze (1983),
- Rovigo (1992),
- Elegia na odejście (1992),
- Epilog burzy (1998)
Utwory dramatyczne:
- Jaskinia filozofów (1956),
- Drugi pokój (1958),
- Rekonstrukcja poety (1960),
- Lalek. Sztuka na głosy (1961); utwory zawarte zostały w zbiorze Dramaty (1970)
Eseistyka:
- Barbarzyńca w ogrodzie (1962),
- Martwa natura z wędzidłem (1993)
Imię Zbigniewa Herberta noszą w Polsce szkoły, drużyny harcerskie, różne inne instytucje. Poniżej gromadzimy adresy stron internetowych szkół, instytucji i innych organizacji, które uczyniły Zbigniewa Herberta swoim patronem.
